اعتیاد به فضای مجازی در نوجوانان

موسسه عالی مطالعات روانشناسی اسپانیا (ISEP) اعتیاد به فضای مجازی و شبکه های اجتماعی را در زمره اعتیادهای فناوری یا در طبقه اعتیادهای غیرشیمیایی و بدون مواد مخدر قرار داده است. متاسفانه با پیشرفت تکنولوژی تعدادی از کودکان و نوجوانان به چنین اعتیادی مبتلا هستند که در نتیجه ی آن به زندگی شیرین کودکی آن ها لطمه وارد خواهد شد. در ادامه ی مطلب، نحوه ی درمان این اعتیاد برای درخشان تر کردن زندگی افراد نوشته شده است.

اعتیاد به فضای مجازی چیست؟

معتادان به فضای مجازی کسانی هستند که زمان بسیار زیادی را صرف اینترنت می‌کنند. این افراد به جای تامین نیازهای روزانه خود مدام پای اینترنت هستند. اعتیاد به اینترنت یا فضای مجازی یک بیماری شناخته نشده است اما اثرات آن بیشتر از آنچه تصور می‌شود بر زندگی تاثیر می‌گذارد. این اعتیاد باعث می‌شود فرد وابسته در صورت دور ماندن از اینترنت احساسات منفی داشته باشد یا پرخاشگر شود.

انواع اعتیاد به فضای مجازی و اینترنت

فرد معتاد به اینترنت ممکن است گرفتار یک یا چند نوع اعتیاد به اینترنت شده باشد. این اعتیاد بر جنبه‌های مختلف روانی زندگی فرد تاثیر گذار است. انواع این اعتیادها عبارتند از:

• اعتیاد به اپلیکیشن‌ها و شبکه‌های اجتماعی
• اعتیاد به تماشای برنامه‌های مستهجن در اینترنت
• اعتیاد به مصرف گرایی آنلاین یا خرید و فروش‌های غیر قانونی
• اعتیاد به بازی‌های آنلاین
• اعتیاد به قمار اینترنتی

دلایل و علل اعتیاد به فضای مجازی

هنوز هیچ معیار مشخصی برای رفتارهای اعتیاد آور به اینترنت تعریف نشده است اما به اثبات رسیده است که اعتیاد به اینترنت نشانه یک مسئله زیر بنایی در فرد می‌باشد. در بسیاری از موارد اعتیاد به اینترنت به دلایلی مانند ناتوانی در کنترل تکانه، افسردگی، اضطراب و یا فرار از موقعیت‌های ناخوشایند و واقعیت اتفاق می‌افتد.-

نشانه ها

افرادی که به فضای مجازی اعتیاد دارند، هزینه روزافزون زیادی برای حضور هر روزه خود در اینترنت صرف می‌کنند، زمانی که در تماس با اینترنت نیستند، دچار احساس و هیجانات ناخوشایندی مانند اضطراب، افسردگی و مانند آن می‌شوند و بعد از مدتی نسبت به اثرات ناخوشایندی که اینترنت بر زندگی آن‌ها می‌گذارد، عادت می‌کنند مانند؛ عقب افتادن از کارهای روزانه‌ی خود و کلا تعهد و مسئولیت پذیری کودک تخریب می شود.

به طور کلی می‌توان از مؤلفه‌ها و علائم اعتیاد به اینترنت و اعتیاد به شبکه های اجتماعی به موارد زیر اشاره داشت:

• گذارندن زمان بیش از حد در اینترنت
• مشغولیت ذهنی بیش از حد برای استفاده از اینترنت
• ناتوانی در کنترل کردن میزان استفاده خود از اینترنت
• کاهش فعالیت‌ها مهم اجتماعی، تحصیلی و خانوادگی فرد و بی توجهی نسبت به آن‌ها
• استمرار انجام رفتار، عليرغم آگاهی از اثرات منفی انجام آن رفتار بر مسائل روانی، اجتماعی، مالی و جسمی
• به وجود آمدن «سندرم تحمل» در اعتیاد به فضای مجازی
• بی قرار بودن در زمان عدم دسترسی به اینترنت

افرادی که اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی دارند، روزانه 8 تا 10 ساعت خود را به فعالیت‌های غیر ضروری و غیر سودمند در اینترنت سپری می‌کنند و نمی‌توانند زمان استفاده از اینترنت را مدیریت کنند. این افراد زمانی که مشغول استفاده نباشند، بی قرار می‌شوند و دائما در حال فکر کردن به این هستند که هرچه سریع‌تر بتوانند به اینترنت دست پیدا کنند. فرد بعد از هر بار استفاده از اینترنت، برای آنکه بتواند به لذت مشابه با دفعات قبل دست پیدا کند باید میزان مصرف خود را بالا ببرد، اصطلاحا در فرد «تحمل» ایجاد شده است.

مضرات اعتیاد به فضای مجازی

مطالعات نشان داده که معتادان به اینترنت بیش از دیگر افراد دچار اضطراب، خستگی عاطفی، افسردگی و میل به خودکشی می‌شوند. در ادامه به برخی از مشکلات ناشی از اعتیاد به اینترنت اشاره می‌کنیم:

• مشکلات جسمی
  افرادی که طولانی مدت پشت کامپیوتر می‌نشینند دچار مشکلات مچ و دست می‌شوند. این افراد گردن درد و کمر درد را بخاطر حالت نشستن زیاد تجربه می‌کنند. نگاه کردن زیاد به صفحه مانیتور باعث می‌شود دچار مشکلات خشکی چشم و دیگر مشکلات بینایی شوند. ثابت نشستن پشت کامپیوتر موجب کم تحرکی و بروز چاقی در این افراد می‌شود.

• مشکلات روحی
  تحقیقات نشان داده که افراد دارای اعتیاد به فضای مجازی مشکلات روحی همچون تفکرات وسواسی، اضطراب، افسردگی و اختلالات عاطفی دارند. همچنین این تحقیقات بیان کردند که عزت نفس در کاربرانی که معتاد به اینترنت هستند، به نسبت افرادی که این وابستگی را ندارند به طور چشمگیری پایین‌تر است.
• مشکلات خانوادگی
  یکی از نتایج وابستگی به اینترنت بروز مشکلات خانوادگی است. اعتیاد به اینترنت و اختصاص دادن زمان زیاد به رایانه و گوشی موبایل موجب کم شدن پیوند عاطفی بین همسران و والدین و فرزندان می‌شود. در نتیجه سلامت خانواده به خطر می‌افتد.
• مشکلات اجتماعی
  وابستگی به اینترنت موجب فردگرایی و تمایل به انزوا می‌شود. فرد وابسته به اینترنت در شبکه‌های اجتماعی به مکالمات سطحی با افراد غریبه می‌پردازد. این افراد از تعامل و صحبت‌های واقعی با افراد آشنا و دوستان و فامیل باز می‌مانند. این امر باعث کم شدن تعاملات اجتماعی و در نتیجه کم شدن مهارت‌های اجتماعی در وی می‌شود.
• مشکلات مالی
  از دیگر مشکلات ناشی از وابستگی به اینترنت می‌توان به مشکلات مالی اشاره کرد. این مشکلات سبب می‌شوند فرد به جای کسب درآمد وقت خود را صرف شبکه‌های اجتماعی کند.

درمان اعتیاد به فضای مجازی

اولین گام در درمان این است که تشخیص دهیم مشکلی وجود دارد. اگر باور داشته باشید که مشکلی ندارید، احتمالا در جستجوی درمان هم بر نخواهید آمد. یکی از مشکلات فراگیر اینترنت این است که اغلب قابل ثبت و محاسبه نیست و هیچ محدودیتی ندارد. شما پشت یک صفحه پنهان هستید و بعضی چیزهایی که ممکن است به صورت آنلاین بگویید یا بعضی کارهایی که ممکن است به صورت آنلاین انجام دهید، از آن دسته هستند که هرگز در دنیای واقعی و فردی انجام نمی‌دهید.

بعضی باور دارند که اختلال اعتیاد به فضای مجازی یک بیماری زودگذر است و اظهار می‌دارند که معمولا خودش، خود به خود درمان می‌شود. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که برای رهایی از اعتیاد به اینترنت، رفتار اصلاحی قابل دست یابی و موفقیت آمیز است. رفتارهای اصلاحی عبارتند از نرم افزارهایی که ساعات استفاده از اینترنت، نحوه استفاده و نوع سایت‌های مورد بازدید را کنترل می کنند. همچنین داشتن تمرکز و پافشاری روی ترک اعتیاد بسیار مهم است.

یکی دیگر از راه های درمان اعتیاد به فضای مجازی دارودرمانی است. به این دلیل که اگر شما مبتلا به این اختلال باشید، احتمالا به یک اختلال زیربنایی اضطراب یا افسردگی نیز مبتلا می‌باشید که با دارو قابل درمان است.

عموماً باور بر این است که اگر شما افسردگی یا اضطراب را درمان کنید، اعتیاد به اینترنت نیز در پی آن بهبود می‌یابد. مطالعات نشان داده‌اند که داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب تأثیر عمیقی روی ساعات صرف شده در اینترنت می‌گذارند و در بعضی موارد با نرخی بین شانزده تا سی و پنج ساعت در هفته موجب کاهش استفاده از اینترنت می‌شوند. همچنین مطالعات نشان داده است که فعالیت فیزیکی نیز می‌تواند با افزایش سطح سروتونین در درمان اعتیاد به فضای مجازی مؤثر باشد.

سخن پایانی

در این نوشته در مورد اعتیاد به فضای مجازی و راه های درمان آن سخن گفتیم. جالب است بدانید که در چین این مسئله چنان مهم است که کمپ های ترک اعتیاد فضای مجازی برای نوجوانان وجود دارد. پس توصیه می شود به سلامت خود و خانواده ی خود اهمیت داده و این موضوع را جدی بگیرید.

سپاس که در مجله‌ی راه موفقیت همراه ما بودید. امید است این مطلب برایتان مفید بوده باشد. شما هم نظرات و تجربیات خود را در کامنت با ما به اشتراک بگذارید.