خستگی عاطفی حالتی از احساس تخلیه در نتیجه استرس انباشته از زندگی شخصی یا کاری شما یا ترکیبی از هر دو می باشد. خستگی عاطفی یکی از نشانه های فرسودگی شغلی است. افرادی که خستگی عاطفی را تجربه می کنند اغلب احساس می کنند که هیچ قدرت یا کنترلی بر آنچه در زندگی اتفاق می افتد ندارند. علائم هم فیزیکی هم روحی خواهد بود. علائمی چون کمبود انرژی، کم خوابی و کاهش انگیزه می تواند غلبه بر خستگی عاطفی را دشوار کند. با گذشت زمان این حالت مزمن شده و استرس ناشی از آن به سلامت شما آسیب دائمی وارد می کند. هر فردی که استرس طولانی مدت را تجربه می کند از نظر عاطفی خسته و تحت فشار قرار می گیرد.
فهرست مطالب
- خستگی یا فرسودگی عاطفی چیست؟
- علائم و نشانه‌های خستگی عاطفی چیست؟
- علل بروز خستگی عاطفی چیست؟
- راهکارهای از بین بردن خستگی عاطفی چیست؟
- معرفی اثرات و عوارض خستگی عاطفی
- سخن پایانی و سوالات متداول
خستگی یا فرسودگی عاطفی چیست؟
تجربه مقداری استرس و اضطراب روزانه طبیعی است اما با گذشت زمان استرس مزمن می تواند بر بدن تأثیر بگذارد. خستگی عاطفی ناشی از یک دوره طولانی استرس مداوم زندگی چه از استرس شخصی در خانه یا استرس مربوط به کار است. آنچه باعث خستگی عاطفی می شود از فردی به فرد دیگر متفاوت است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خلاقیت چیست را بخوانید. آنچه برای یک فرد استرس زا می باشد احتمالا برای شخص دیگری کاملا قابل کنترل خواهد بود.
فرسودگی عاطفی حالتی است که در آن به دلیل ایجاد استرس و فشارهای مختلف در زندگی فردی و اجتماعی، احساس خستگی عاطفی یا احساس خستگی مزمن روحی داشته باشید. استرس می تواند شما را خسته کند. همه افراد کم و بیش با شدت و ضعف های متفاوت استرس را تجربه می کنند. اما زمانی که استرس خیلی زیاد است حس کنترل و انرژی خود را از دست می دهید. وقتی این اتفاق می افتد سیستم واکنش اضطراری شما باعث افزایش ترشح آدرنالین می شود.
هورمون طبیعی تثبیت کننده خلق و خوی یعنی سروتونین با شدت بیشتری مصرف می شود و به دلیل تداوم تنش شروع به کاهش می کند. حالا علاوه بر مقابله با استرس، با عوارض جانبی آدرنالین نیز مواجه هستید که ممکن است شامل افزایش ضربان قلب، عرق کردن بیش از پیش یا تنفس سریع باشد. اگر احساس خستگی می کنید و بعید می دانید بتوانید به طور طبیعی به شرایط سابق باز گردید دچار خستگی عاطفی شده اید. به گونه ای که احساس می کنید در یک موقعیت گیر کرده یا به دام افتاده اید.
علائم و نشانه‌های خستگی عاطفی چیست؟
علائم خستگی عاطفی می‌تواند عاطفی یا جسمی باشد.اشخاص گوناگون خستگی عاطفی را به صورت متفاوتی تجربه می‌کنند، ولی به طور کلی نشانه های آن عبارتند از:
- کج خلقی
- کمبود انگیزه
- اختلالات خواب
- خستگی جسمی
- افزایش بدگمانی یا بدبینی
- حس ناامیدی
- تغییر در اشتها
- حواس پرتی
- بی‌علاقگی
- سردرد
- افسردگی
- عصبی بودن
- مشکل در تمرکز
- خشم غیر منطقی
- حس ترس
خیلی سریع و خیلی زود خسته می شوید (خستگی جسمی)
فرسودگی جسمی پس از انجام فعالیت بدنی امری طبیعی نیست. بدن پس از استراحت بهبود می یابد، قدرت را دوباره شارژ می کند و انرژی خود را دوباره جبران می کند. معمولاً در این شرایط، قدرت تحمل و تاب آوری برای جذب بسیاری از علائم زیر را دارید اما هنگامی که فرسودگی جسمی مزمن شد، بدن نمی تواند به راحتی انرژی خود را دوباره شارژ کند. آن وقت است که احساس خستگی خواهید کرد.
شما علاقه مند به انجام فعالیت های روزمره نیستید
خستگی مزمن منجر به خلق و خوی بد می شود که بیانگر بی انگیزگی، تنبلی، آزردگی و ناامیدی است. اینها نشانه های فرسودگی عاطفی است. البته برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید مقاله خشم در کودکان را بخوانید.
هیچ انگیزه ای، هیچ نشاط و شادابی برای درگیر شدن یا کاوش چیزهای جدید در زندگی را نشان نمی دهد.
در روابط (طولانی مدت) خود احساس تحمل کمتری می کنید
علائم دلزدگی و دلخوری مداوم با گرایش رفتاری نشان می دهد بی تفاوتی است که باعث می شود در روابط خود تحمل کمتری داشته باشید. علائم ذکر شده در بالا باعث بی حوصلگی می شود که به سرعت خشم، حسادت و حتی نفرت ایجاد می کند، جایی که حتی با عدم توانایی مدیریت روابط در هر سطح، ناامیدی بیشتری ایجاد می شود.
احساس ناامنی، ناتوانی و عدم شایستگی می کنید
نیاز به انزوا به وجود می آید و به حالتی می رسید که احساس ناامنی می کنید. مشکوک و مضطرب، شما توانایی های خود را زیر سوال می برید و عزت نفس شما پایین و پایین تر می رود. مجموع این احساسات و خلق و خو باعث ایجاد آشفتگی، کینه و اندوه بسیار می شود تا جایی که از خستگی کامل احساسی از پا در می آیید.
علل بروز خستگی عاطفی چیست؟
خستگی عاطفی معمولاً پس از یک دوره استرس طولانی مدت یا مزمن مانند بچه دار شدن یا از دست دادن شغل و یا درگیری های ارتباطی و مالی اتفاق می افتد. سایر محرک های بالقوه عبارتند ازعدم حمایت اجتماعی حین درگیری با استرس که با نداشتن کسی که در مواقع استرس شدید به او مراجعه کنید می تواند منجر به تنهایی، ناامیدی و خستگی عاطفی بیشتری شود.
شیوه افکار، احساسات و رفتارها می تواند بر بروز خستگی عاطفی موثر باشد. طرز فکر ناکارامد، احساسات دراماتیک و رفتارها د هیجان های تنظیم نشده و فاقد مهارت مدیریتی و کنترل می تواند استرس را افزایش داده و باعث واکنش عاطفی ضعیف شود و به فرسودگی عاطفی منتهی شود.
1- مراقب تمام وقت از دیگران و خودمراقبتی ضعیف
مراقبت و پرستاری از یک فرد تحت هر شرایطی می تواند یک سفر نفس گیر در مسیر سربالایی باشد که به تنهایی باید با آن روبرو شوید. به صبر، زمان و از خود گذشتگی زیادی نیاز دارد. مراقبانی که در حین مراقبت از عزیزان خود بیش از حد نیازهای خود را قربانی می کنند دچار خستگی عاطفی و ذهنی می شوند.
افرادی که رفاه خود را در اولویت قرار نمی دهند ممکن است بیشتر مستعد خستگی عاطفی باشند. این می تواند شامل کسانی باشد که به اندازه کافی ورزش، خواب یا غذاهای سالم ندارند. به عنوان مثال برخی از تحقیقات منبع معتبر خواب ناکافی را با خطر بیشتر فرسودگی مرتبط می‌دانند.
2- رضایت شغلی پایین و کشمکش های رابطه
احساس نارضایتی در محل کار به دلیل فقدان پروژه های معنادار یا شناخت کافی و نتایج دلخواه می تواند استرس مزمن ایجاد کند. باعث احساس بی هدفی و خستگی عاطفی می شود. مشکلات در روابط مانند طلاق یا جدایی از یک دوست حمایت اجتماعی را کاهش می دهد و افزایش استرس را جایگزین آن می کند. زندگی با والدین مشترک نیز می تواند به احساس خستگی ذهنی را تشدید کند.
3- عدم کنترل بر جنبه های زندگی
اعتقاد به اینکه کنترلی بر زندگی خود ندارید یا تلاش بیش از حد برای ایجاد تعادل بین مراقبت از خود و خواسته های زندگی می کنید باعث بروز حس استیصال و درماندگی شده و شما احساس غرق شدن در مشکلات خواهید داشت. این وضعیت در نهایت منجر به فرسودگی عاطفی می شود.
4- اندوه و سوگواری و زندگی با یک بیماری مزمن
از دست دادن یکی از عزیزان به طور طبیعی احساسات مختلفی مانند غم و اندوه، عصبانیت یا تنهایی را در شما ایجاد می کند. اگر اندوه به چیزی تبدیل شود که پزشکان آن را “غم پیچیده” می نامند ممکن است افسردگی، سرزنش خود و استرس مزمن را تجربه کنید. پس از این مرحله و تلاش برای کنار آمدن با فقدان فرد متوفی ممکن است به فرسودگی عاطفی دچار شوید. وقتی درد مزمن دارید یا با یک بیمار زندگی می کنید نیز ممکن است احساس گوشه گیری و انزوا طلبی، ناامیدی و استرس داشته باشید و خستگی عاطفی را تجربه کنید.
5- ساعات کاری بیش از حد و تربیت تمام وقت فرزندان
ساعات کار بیش از حد می تواند منجر به استرس مزمن، افسردگی و افزایش هورمون کورتیزول شود. در نهایت این می تواند خطر ابتلا به سرطان، سکته مغزی و دیابت را افزایش دهد. والدین باید با چالش‌های دشواری از جمله نبود خواب کافی، در تماس بودن بیست و چهار ساعته و نداشتن زمان استراحت کافی کنار بیایند. این انتظارات بالا می تواند باعث خستگی جسمی، ذهنی و عاطفی شود.
6- عوامل خطرساز
- دست و پنجه نرم کردن با یک بیماری مزمن
- تنفر از شغل یا عدم احساس کنترل در محل کار
- عدم اولویت دهی به مراقبت از خود
- درگیر بودن با تنش های موجود در خانه و خانواده
- ساعات طولانی کار و مشغولیت در آخر هفته ها یا هر دو
- فقدان معنا و هدف در کار
- روابط ضعیف با همکاران یا مدیران
- تلاش در جهت کمال گرایی
- فعالیت در فرهنگی که برای آزادی بیان ارزشی قائل نیست.
- استفاده از مکانیسم های مقابله ای ناکارامد برای کنترل استرس مانند مصرف مواد مخدر و الکل
راهکارهای از بین بردن خستگی عاطفی چیست؟
مهمترین نکته در این رابطه این است که بدانید تغییر سبک زندگی برای هر فردی می تواند مشکلات ناشی از خستگی را از بین ببرد. شاید این تکنیک ها ساده به نظر نیاید اما با شروعش قدمی در این رابطه برداشته و عادت های ناسالم کم کم ترک می شوند. تغییرات کوچک در این رابطه می تواند از فرسودگی شغلی و روحی جلوگیری کند.
عامل استرس زا را از بین ببرید
اگر با علائمی که درباره آنها صحبت شد، متوجه شدید که دچار خستگی عاطفی هستید، اولین قدم این است که عامل استرس زا را پیدا کرده و با راهکارهای کاهش استرس آنها را از بین ببرید. اگر این عامل در محل کار شما ست، بهتر است به فکر تغییر محیط یا سمت و وضعیت کاری خود حتی انتقال به بخش دیگر باشید؛ اما همیشه هم اینطور نیست که بتوان شرایط استرس زا را تغییر داد گاه لازم است مدتی این شرایط دوام داشته باشد. در این وضعیت بهتر است که به فکر برداشتن گام های دیگر هم باشید.
ورزش کنید و غذای سالم بخورید تا دچار خستگی عاطفی نشوید
فعالیت بدنی مثل ورزش می تواند سطح اندروفین و سروتونین بدن را متعادل کند و احساس بهتری به شما بدهد و در همان چند دقیقه ورزش کردن حس و حال بهتری داشته باشید حتی یک پیاده روی ساده با یک غذای مناسب و تعادل در مصرف میوه جات و سبزیجات تازه استرس را از شما دور می کند.
تغذیه ای که به همراه مصرف ویتامین ها و مواد معدنی ، غلات و رعایت خواب مناسب باشد، وضعیت عاطفی شما را تضمین می کند.
ذهن آگاهی داشته باشید
ذهن آگاهی یا مایندفولنس تکنیک قوی و موثر برای تمرکز و از بین بردن استرس ها و اضطراب ها است. این تکنیک به معنای زندگی در زمان حال می تواند شما را از افکار منفی دور کند. برای چنین چیزی مراقب های مذهبی، تمرینات تنفسی و پیاده روی در طبیعت، نوشتن احساسات و افکار، خواندن قران و ادعیه، نماز و نیایش پیشنهاد می شود.
برای فرار از خستگی عاطفی با دوستانتان در ارتباط باشید
شرایط کرونا در سطح جهان و افزایش انزوای اجتماعی، خیلی از مردم را دچار خستگی عاطفی زیاد و افسردگی کرد. سعی کنید در این مدت اگر ارتباطاتتان را با دوستان کم کرده اید، دوباره به دوستانتان پیام دهید و با آنها صحبت کنید.
داشتن شخصی که به حرف هایتان گوش دهد، لزوما برای حل کردن مشکلات نیست؛ بلکه یک شنونده خوب بدون قضاوت حال شما را خوب می کند، حال این شخص می تواند هر کسی از اقوام یا دوستان یا یک مشاور باشد.
معرفی اثرات و عوارض خستگی عاطفی
مبارزه با خستگی عاطفی و کنار آمدن با چالش های رابطه، حفظ ارتباطات اجتماعی و برقراری ارتباط موثر را دشوار کرده و تأثیرات آن روی روابط به شکل موارد زیر می باشد. فرد قادر به برقراری ارتباط با دیگران در سطح شخصی یا احساسی نیست. عزت نفس پایین دارد. کناره گیری اجتماعی و عدم اشتیاق به جمع پیدا می کند و اضطراب اجتماعی خواهد داشت.
1-تاثیر خستگی عاطفی بر خواب
حفظ یک الگوی خواب سالم می تواند در طول دوره های استرس مزمن چالش برانگیز باشد. مشکلات خواب احتمالی ناشی از خستگی عاطفی شامل موارد زیر می باشد: مشکل در به خواب رفتن، بی خوابی شبانه یا بیش از حد خوابیدن، مشکل در خواب ماندن، ترس از بلند شدن از رختخواب.
2- خستگی عاطفی و فرسودگی شغلی
فرسودگی عاطفی عبارت توضیحی دیگر برای فرسودگی شغلی نیست بلکه نشانه ای از فرسودگی شغلی است. روانشناسان برای اولین بار در دهه ۱۹۷۰ از اصطلاح «فرسودگی شغلی» برای توصیف تأثیرات استرس شدید برای کمک کردن به متخصصانی مانند پزشکان و پرستاران، استفاده کردند.
امروزه مردم از فرسودگی شغلی برای توصیف نتایج استرس مزمن بر روی هر کسی استفاده می کنند. با این وجود هیچ تعریف روشنی از فرسودگی شغلی وجود ندارد. بر اساس منبع معتبر کتابخانه ملی پزشکی ایالات متحده خستگی عاطفی یکی از علائم فرسودگی شغلی است. سه بخش اصلی از علائمی که به عنوان نشانه های فرسودگی شغلی در نظر گرفته می شوند عبارتند از:
- خستگی عاطفی
- بیگانگی از فعالیت های مرتبط با کار
- کاهش عملکرد
- عدم توجه
- تضعیف حافظه
- کاهش عملکرد اجرایی (یعنی برنامه ریزی و سازماندهی)
سخن پایانی
شما در این مقاله با خستگی یا فرسودگی عاطفی آشنا شدید. همچنین از علائم و راههای درمان آن آگاه شدید. اگر سوال یا نظری دارید آن را در کامنت مطرح کنید تا در اسرع وقت توسط ما جواب داده شود.
سوالات متداول
شکست عاطفی همراه با فقدان یک فرد عزیز است و هر فقدانی برای انسان ها دردناک است اما شکست عاطفی نظام باورها و عواطف افراد را برهم می ریزد و این مسئله درد این فقدان را عمیق تر می کند. شکست عاطفی با احساس مورد سوءاستفاده قرار گرفتن، طرد شدن، بی ارزشی، دوست داشتنی نبودن، حسادت و احساس شرم و … همراه است. شکست عاطفی عزت نفس افراد را نشانه می گیرد و باعث می شود افراد حس بسیار بدی درباره خودشان داشته باشند بنابراین طبیعی است که دردناک باشد.
1. پیگیر بودن و گرفتن اطلاعات درباره فرد از دست رفته: این کار باعث می شود شما به موقع نتوانید مراحل سوگ را بگذرانید و به زندگی عادی برگردید.
2. نشخوار فکری و سوال های بی پاسخ: بیشتر افراد با شکست عاطفی کوله باری از سوالات بی پاسخ را هر روز در مغز خود حمل می کنند؛ چرا رفت؟ چرا من؟ من چه مشکلی داشتم؟ چه اشتباهی کردم؟
3. نگرانی از آینده: نگرانی های فکری که حال شما را بدتر می کند مانند نکند برای همیشه تنها بمانم! یا نکند نتوانم فرد مناسب دیگری پیدا کنم! از اشتباهات روزهای بعد از شکست عاطفی است.
4. شروع یک رابطه عاطفی جدید برای فراموش کردن رابطه قبلی: این بدترین کاری است که شما می توانید برای تسکین حال خودتان بکنید و خود را در معرض یک شکست دیگر قرار دهید.
